Trong vài năm trở lại đây, điện ảnh Việt Nam đã chứng kiến sự bùng nổ của dòng phim kinh dị lấy cảm hứng từ truyền thuyết dân gian, mang đến làn gió mới cho thể loại từng bị gán mác là rẻ tiền, thiếu giá trị nghệ thuật. Những câu chuyện quen thuộc từ thời thơ ấu như Tấm Cám, Ma Da, Quỷ Nhập Tràng… giờ đây được tái hiện qua lăng kính rùng rợn, kết hợp yếu tố văn hóa và tâm linh bản địa. Bộ phim Cám, ra mắt cuối tháng 9 vừa qua, là một minh chứng tiêu biểu cho xu hướng này. Lấy cảm hứng từ truyện cổ tích Tấm Cám, bộ phim đã khéo léo lồng ghép những yếu tố kinh dị, tâm linh để tạo nên một trải nghiệm hoàn toàn mới mẻ cho khán giả.
Mục lục
Góc nhìn mới từ Tấm Cám
Khác với phiên bản Tấm Cám: Chuyện chưa kể (2016) của Ngô Thanh Vân, Cám (2024) giữ nguyên cốt truyện gốc nhưng táo bạo khai thác các yếu tố tâm linh và kinh dị. Nhân vật Cám, vốn bị xem là phản diện trong câu chuyện cổ tích, nay được khắc họa với chiều sâu tâm lý và hoàn cảnh bi kịch. Từ nhỏ, Cám đã bị xã hội và chính mẹ ruột đối xử tệ bạc, phải sống trong cảnh khốn khổ và bị xem thường. Trong khi đó, Tấm lại được yêu thương và nuông chiều, trở thành niềm kiêu hãnh của gia đình và dân làng. Sự đối lập này tạo nên một cuộc sống đầy mâu thuẫn, nhưng tình chị em giữa Tấm và Cám vẫn bền chặt cho đến khi một biến cố xảy ra, khiến Cám rơi vào con đường tăm tối.
Trong bộ phim, Cám không chỉ đơn thuần là kẻ xấu xa, mà là nhân vật đáng thương, bị cuốn vào vòng xoáy của sự thù hận và nỗi đau. Hành trình “hắc hóa” của Cám được xây dựng tỉ mỉ, từ một cô gái hiền lành trở thành một thực thể đen tối. Sự phát triển tâm lý nhân vật này không chỉ tạo ra sự đồng cảm mà còn mang đến những cảm xúc mới lạ trong thể loại kinh dị.
Khai thác truyền thuyết dân gian
Truyền thuyết và câu chuyện dân gian từ lâu đã là một phần quan trọng của văn hóa Việt Nam, với những nhân vật huyền thoại như Ông Ba Bị, Ma Da hay Quỷ Nhập Tràng. Những câu chuyện này không chỉ chứa đựng bài học đạo đức, niềm tin siêu nhiên mà còn phản ánh các giá trị xã hội. Ngày nay, chúng trở thành nguồn cảm hứng phong phú cho các nhà làm phim khai thác và tái hiện trên màn ảnh rộng.
Gần đây, loạt phim như Chuyện ma gần nhà (2022), Quỷ cẩu (2023), Kẻ ăn hồn (2023) và mới đây nhất là Cám đã tận dụng những câu chuyện dân gian để mang đến bầu không khí kinh dị đầy hấp dẫn. Các tác phẩm này không chỉ đơn thuần là phim kinh dị giải trí mà còn góp phần bảo tồn và tôn vinh bản sắc văn hóa dân tộc. Đặc biệt, những hình ảnh quen thuộc như đom đóm câu hồn, con đò chở vong, hay phong tục thả cá chép vào ngày ông Công ông Táo được tái hiện tinh tế, tạo ra không khí hồi hộp và gây sợ hãi cho người xem.
Bối cảnh đậm chất văn hóa dân gian
Một điểm nổi bật khác của dòng phim kinh dị dân gian là việc tái hiện sống động các bối cảnh cổ trang, gắn liền với đời sống văn hóa của người Việt xưa. Bộ phim Cám đã thành công trong việc đưa người xem vào làng Hương, nơi nghề làm hương truyền thống, lễ hội đấu vật, thả đèn trời… được tái hiện với những cảnh quay nghệ thuật đẹp mắt. Từng chi tiết như ao sen, bến chợ, cổ phục và phong tục được chăm chút tỉ mỉ, giúp tạo nên không gian đậm đà bản sắc Việt Nam.
Tương tự, bộ phim Kẻ ăn hồn cũng sử dụng những chi tiết truyền thống như đám cưới chuột trong tranh Đông Hồ để gợi lên cảm giác quen thuộc. Những hình ảnh như cá bống ăn cơm vàng cơm bạc hay Tấm thử hài, hái cau giỗ cha trong Cám cũng mang đến màu sắc gần gũi và chân thực, giúp khán giả dễ dàng liên tưởng đến những câu chuyện dân gian đã ăn sâu vào tiềm thức.
Thách thức và cơ hội
Mặc dù dòng phim kinh dị dân gian đã nhận được nhiều sự quan tâm và yêu thích từ khán giả, nhưng vẫn còn nhiều thách thức cần vượt qua. Một số tác phẩm như Quỷ cẩu gặp phải hạn chế về kỹ xảo, còn Cám bị chỉ trích về kịch bản có phần kéo dài và thiếu tinh gọn ở cuối. Tuy nhiên, những thành công nhất định của các bộ phim này cho thấy rằng khán giả, đặc biệt là thế hệ trẻ, đang mong muốn kết nối lại với cội nguồn văn hóa thông qua các tác phẩm điện ảnh.
Đây cũng là cơ hội lớn cho các nhà làm phim tiếp tục khai thác kho tàng truyền thuyết phong phú của Việt Nam, không chỉ trong thể loại kinh dị mà còn ở các thể loại khác. Xu hướng này không chỉ dừng lại ở sự giải trí mà còn mang đến giá trị văn hóa sâu sắc, giúp giới thiệu bản sắc Việt Nam đến với khán giả quốc tế.
Tương lai của phim kinh dị dân gian
Sự phát triển của dòng phim kinh dị dân gian đã mang lại làn gió mới cho điện ảnh Việt Nam. Những tác phẩm như Cám không chỉ gây tiếng vang về mặt thương mại mà còn góp phần làm giàu thêm cho kho tàng truyền thuyết và văn hóa dân gian Việt. Sự kết hợp giữa yếu tố kinh dị và văn hóa truyền thống đã tạo nên trải nghiệm độc đáo cho khán giả, đồng thời mở ra hướng đi mới đầy tiềm năng cho các nhà làm phim trong tương lai.
Với sự đầu tư nghiêm túc vào kịch bản, bối cảnh và nhân vật, những bộ phim như Cám đã chứng minh rằng điện ảnh Việt hoàn toàn có thể khai thác và làm mới những câu chuyện cổ tích, truyền thuyết theo hướng hiện đại nhưng vẫn giữ được bản sắc dân tộc. Xu hướng này không chỉ giúp bảo tồn các giá trị văn hóa mà còn mang đến hy vọng mới cho điện ảnh Việt Nam trên con đường chinh phục thị trường quốc tế.
