Aurora, mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) mới do Microsoft phát triển, đang được đánh giá là bước tiến đột phá trong lĩnh vực dự báo thời tiết cực đoan. Với khả năng xử lý dữ liệu nhanh hơn tới 5.000 lần so với các phương pháp truyền thống, Aurora hứa hẹn sẽ thay đổi cách con người ứng phó với các hiện tượng khí hậu nguy hiểm như bão, bão cát và sóng biển.
Mục lục
Aurora là gì? Mô hình AI dự báo khí tượng thế hệ mới
Aurora là một foundation model – mô hình AI nền tảng – được huấn luyện với hơn 1 triệu giờ dữ liệu khí quyển toàn cầu. Không giống các mô hình vật lý truyền thống phải giải các phương trình phức tạp, Aurora học từ dữ liệu lịch sử để phát hiện và dự đoán mô hình thời tiết với độ chính xác cao.
Theo tạp chí Nature, nơi công bố nghiên cứu vào tháng trước, Aurora đang vượt mặt nhiều hệ thống dự báo hiện tại về độ chính xác, tốc độ xử lý và khả năng thích ứng linh hoạt.
Tốc độ dự báo nhanh vượt trội của Aurora – Chính xác đến từng chi tiết
Theo Live Science, Aurora có thể tạo ra các bản dự báo thời tiết chi tiết chỉ trong vài giây, nhanh hơn đến 5.000 lần so với các mô hình vật lý sử dụng siêu máy tính. Trong 91% thử nghiệm dự báo thời tiết trong 14 ngày, Aurora cho kết quả chính xác vượt trội.
Một ví dụ điển hình là dự báo bão Doksuri năm 2023: Aurora xác định chính xác bão sẽ đổ bộ vào miền Bắc Philippines trước khi xảy ra 4 ngày, trong khi nhiều dự báo truyền thống cho rằng bão sẽ hướng về Đài Loan. Không chỉ dự báo bão, Aurora còn cho thấy hiệu quả vượt trội trong những hiện tượng thời tiết cực đoan khác:
- Bão cát ở Iraq (2022): Dự đoán chính xác bất chấp thiếu dữ liệu chất lượng không khí.
- Sóng biển: Trong 86% trường hợp, Aurora vượt qua các mô hình truyền thống về dự báo chiều cao và hướng sóng.
Được tích hợp vào nhiều nền tảng phổ biến
Hiện tại, Aurora đã được Microsoft tích hợp vào các nền tảng như:
- MSN Weather
- Ứng dụng thời tiết trên Windows
- Công cụ tìm kiếm Bing
Ngoài ra, mã nguồn và dữ liệu huấn luyện của Aurora đã được công khai, phục vụ mục đích nghiên cứu và phát triển.
Tiềm năng ứng dụng rộng rãi trên toàn cầu
Aurora mở ra tiềm năng ứng dụng trong dự báo hệ thống Trái đất (Earth system forecasting) – nơi một mô hình duy nhất có thể mô phỏng cùng lúc:
- Thời tiết
- Chất lượng không khí
- Điều kiện đại dương
Điều này đặc biệt có ý nghĩa với các quốc gia đang thiếu cơ sở hạ tầng công nghệ dự báo thời tiết. Không như mô hình truyền thống cần tái đào tạo khi thay đổi mục tiêu, Aurora có thể dễ dàng tinh chỉnh với lượng dữ liệu nhỏ để phục vụ nhiều kịch bản khác nhau. Theo bà Megan Stanley, chuyên gia cấp cao tại Microsoft: “Aurora có thể điều chỉnh cho nhiều nhiệm vụ khác nhau, rất hữu ích tại những nơi chưa có năng lực dự báo khí tượng tốt.”
Những thách thức cần vượt qua
Dù đạt nhiều thành công, Aurora vẫn còn một số hạn chế như độ chính xác trong dự báo cường độ bão chưa cao bằng dự báo hướng đi và khó khăn trong việc mô phỏng các hiện tượng chưa từng xảy ra. Tuy nhiên, các chuyên gia tin rằng việc kết hợp Aurora với mô hình Aardvark – chuyên phân tích dữ liệu vệ tinh – sẽ giúp mở rộng khả năng ứng dụng và tăng độ tin cậy.
Với tốc độ dự báo siêu nhanh, độ chính xác cao và khả năng mở rộng đa nhiệm vụ, Aurora đang trở thành một trong những mô hình AI tiên phong trong lĩnh vực khí tượng học. Microsoft kỳ vọng Aurora sẽ là công cụ đắc lực giúp các cơ quan khí tượng, chính phủ và tổ chức nhân đạo ra quyết định nhanh chóng, từ đó giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra.
