Hầu như game thủ nào cũng lo lắng việc chiếc card đồ họa đắt tiền của mình sẽ xuống cấp, hư hỏng sau một thời gian sử dụng, hoặc khi chạy game nặng. Liệu lo lắng này có cơ sở hay không? Điều gì xảy ra khi bạn cho chiếc card đồ họa gánh game khủng suốt một thời gian dài?
Dĩ nhiên là card đồ họa sẽ hỏng khi bị bào quá sức – nếu không thì tại sao chúng ta lại ngại ngần khi mua những món hàng secondhand mang tiếng là hàng đào coin, và chỉ tìm mua đồ game thủ sử dụng? Nhưng đằng sau kết luận đơn giản này lại có nhiều điều thú vị mà chúng mình tin rằng bạn sẽ muốn biết đấy.
Mục lục
Đúng, nhưng còn tùy…
Để biết được khả năng hư hỏng của card đồ họa cao đến mức nào trong điều kiện bình thường, một báo cáo từ một hãng bán lẻ Đức phần nào lý giải được điều này. Theo số liệu của họ, game thủ cần phải rất xui mới gặp phải card đồ họa hỏng: chỉ 2% đến 5% số card đồ họa là phải trả về sửa chữa hay bảo hành. Bên cạnh đó, bạn cũng có thể yên tâm là một chiếc card đồ họa được gamer sử dụng (không phải đào coin) sẽ tồn tại rất lâu. Không phải ngẫu nhiên mà NVIDIA vẫn cập nhật driver mới đều đặn cho các dòng sản phẩm GTX 600 đã ra mắt từ cả thập kỷ trước.
Nhưng card đồ họa cũng là sản phẩm vật lý và cần tuân theo các quy tắc của Newton. Mỗi chiếc card được tạo ra từ vô số linh kiện khác nhau, và xài càng nhiều thì khả năng một linh kiện nào đó bị hư hỏng, khiến card không còn chạy được sẽ tăng lên. Nó tùy thuộc vào nhiều yếu tố bao gồm mức độ sử dụng, nhiệt độ của card, số lần bật và tắt nguồn cũng như mức độ bụi bặm, ẩm thấp của môi trường hoạt động. Mỗi linh kiện lại có thể hư hỏng theo những cách khác nhau, chẳng hạn như…
Quạt tản nhiệt hi sinh đầu tiên
Trong tất cả các bộ phận của card đồ họa thì thứ có khả năng bị hỏng trước tiên là quạt – bộ phận chuyển động vật lý duy nhất. Quạt giữ cho GPU của bạn mát bằng cách di chuyển không khí nóng ra khỏi chip GPU để nó có thể tiếp tục hoạt động. Theo thời gian, quạt làm mát thường bám đầy bụi, làm giảm khả năng thổi không khí hoặc có thể hỏng hoàn toàn nếu hợp chất bôi trơn bên trong bị hỏng. Các hư hỏng này sẽ làm tăng nhiệt độ của GPU, có thể dẫn đến sụt giảm hiệu năng hoặc nặng hơn là cháy card.
Mọi GPU đều được trang bị tính năng tự bảo vệ mình khỏi quá nhiệt bằng cách giảm hiệu suất. Vì vậy, nếu GPU của bạn đột nhiên bắt quạt quay nhanh hơn (ồn hơn bình thường) hoặc hoạt động kém hơn (số khung hình giảm xuống), hãy làm sạch kỹ lưỡng quạt làm mát và tản nhiệt của GPU bằng khí nén. May mắn là ngay cả khi quạt hỏng hoàn toàn, bạn thường có thể thay thế nó một cách khá dễ dàng, hoặc thay hẳn tản nhiệt nước.
Đôi khi vấn đề không nằm ở chiếc quạt mà là do keo tản nhiệt bị khô, nứt và không còn dẫn nhiệt tốt nữa. Bạn chỉ cần tháo quạt và tra lại keo tản nhiệt, nhưng nếu không rành thì nên mang ra trung tâm bảo hành của nhà sản xuất để tránh hỏng hóc.
Tụ điện chết la liệt
Trên mỗi card đồ họa thường được trang bị rất nhiều tụ điện, và số lượng lớn khiến tỉ lệ hỏng hóc cũng cao. Tụ điện nhạy cảm với sự thay đổi nhiệt độ thường xuyên và một số bị lỗi ngay khi rời khỏi dây chuyền sản xuất. Nếu bạn đủ khả năng để khắc phục sự cố tụ điện, bạn có thể thay thế các tụ điện kém trên GPU nếu bạn có thể tìm thấy các linh kiện thay thế tương đương. Nhưng với game thủ bình thường thì mang đi bảo hành là tiện nhất.
Ngoài ra, mối hàn liên kết các chip và linh kiện với bảng mạch của card GPU của bạn có thể bị lão hóa và nứt theo thời gian do thay đổi nhiệt độ thường xuyên, va chạm, bảo quản không đúng cách hoặc chạy quá nóng. Vì vậy, chúng mình xin xác nhận rằng việc sử dụng GPU cho các tác vụ nặng, game khủng có thể làm tăng nguy cơ hỏng mối hàn. Việc sửa chữa các mối hàn là hoàn toàn khả thi.
Chip GPU, RAM hỏng hóc
Liệu một con chip GPU có thể bị hao mòn do sử dụng nhiều không? Trên lý thuyết thì có, nhưng thường các thành phần khác trên card sẽ trở chứng từ rất lâu trước khi chip bị hỏng.
Chip GPU trên card đồ họa của bạn chứa hàng triệu hoặc hàng tỷ bóng bán dẫn (transistor), được “khắc” vào một miếng silicon. Bóng bán dẫn già đi theo thời gian, ảnh hưởng đến hiệu suất của chúng. Khi đủ số lượng bóng bán dẫn bị hỏng, chip sẽ bị lỗi. Một trong các lý do chính khiến bóng bán dẫn gặp trục trặc theo thời gian là nhiệt và tỉ lệ lỗi tăng lên khi kích thước chip càng nhỏ.
Một số chuyên gia nghi ngờ những con chip máy tính được sản xuất ngày nay sẽ không tồn tại lâu như những con chip được sản xuất vào những năm 1990. Tuy nhiên việc dự đoán tuổi thọ chính xác vẫn chỉ là phỏng đoán vì công nghệ vi mạch của chúng ta còn quá mới.
Hiện tại, NVIDIA không công bố ước tính MTBF (thời gian trung bình giữa các lần hỏng hóc) cho các card đồ họa dành cho game thủ, nhưng lại công bố số liệu này cho các card nhắm đến doanh nghiệp. Ví dụ họ cho rằng card Tesla K20X tồn tại được 14.7 năm đối với “môi trường không được kiểm soát” và 23.8 năm đối với “môi trường được kiểm soát”. Lưu ý rằng nói chung thì card đồ họa công nghiệp tồn tại lâu hơn so với card đồ họa cho game thủ.
Điều thú vị là chúng ta có thể so sánh con số lý thuyết này với dữ liệu thực tế. Số liệu từ nghiên cứu về tuổi thọ của GPU được công bố hồi năm 2020 có tiêu đề “Tuổi thọ GPU trên Siêu máy tính Titan: Phân tích sự sống còn và độ tin cậy” do Phòng Thí nghiệm Quốc gia Oak Ridge viết. Theo báo cáo này thì 18,688 card đồ họa Tesla K20X được sử dụng trong siêu máy tính Cray XK7 Titan có tuổi thọ trung bình khoảng 3 năm, trong đó những card nóng nhất đặt ở khu vực trung tâm hỏng đầu tiên.
Lời kết
Như vậy, chúng ta có thể kết luận rằng việc “vắt” sức mạnh của card đồ họa trong các tựa game khủng có thể khiến chúng hao mòn nhanh hơn, hỏng hóc sớm hơn, nhưng chủ yếu là do nhiệt. Nếu bạn có một giải pháp tản nhiệt hợp lý và bộ nguồn tốt, card đồ họa hoàn toàn có thể tồn tại lâu dài. Bạn mua card để dùng và hoàn toàn không cần phải lo lắng về chuyện nhiệt độ, hãy cứ “xõa” với những tựa game đỉnh. Trên kinh nghiệm cá nhân của tác giả, cả 5 chiếc card đồ họa từng sử dụng đều sống khỏe 3-4 năm trời cho đến khi được bán đi và thay thế bằng một sản phẩm mới mạnh hơn.
